เผยแพร่: ปรับปรุง: โดย: ผู้จัดการออนไลน์
จากเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืน (SDGs) แห่งสหประชาชาติ ข้อที่ 4 ซึ่งว่าด้วยเรื่องคุณภาพการศึกษา (Quality Education) คงปฏิเสธไม่ได้ว่าโลกในอนาคตจะบรรลุเป้าหมายของการพัฒนาอย่างยั่งยืนไม่ได้ หากไม่มีการลงทุนที่ดีพอในการพัฒนามนุษย์ด้วยการพัฒนาคุณภาพทางการศึกษา
มหาวิทยาลัยมหิดลได้รับการรับรองระบบการจัดการคุณภาพ และการบริหารงานด้าน e-learning และ MOOC ตามมาตรฐาน ISO/IEC 40180:2017 เพื่อยกระดับการจัดการคุณภาพ และการบริหารงานด้านการพัฒนาบทเรียนออนไลน์ให้มีคุณภาพเป็นที่ยอมรับในระดับสากลครั้งแรกในประเทศไทย โดย บริษัททูฟ นอร์ด (ประเทศไทย) จำกัด ซึ่งมีสำนักงานใหญ่อยู่ ณ ประเทศเยอรมนี นับเป็นก้าวแรกที่สำคัญยิ่งของมหาวิทยาลัยมหิดล ในฐานะผู้นำในการพัฒนาคุณภาพบทเรียนออนไลน์ให้ได้มาตรฐานสากลอย่างยั่งยืน ท่ามกลางสถานการณ์ COVID-19 ที่ทั่วโลกพลิกโฉมการเรียนรู้สู่ระบบออนไลน์อย่างเต็มรูปแบบ
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นพพล เผ่าสวัสดิ์ ที่ปรึกษากองบริหารการศึกษา และผู้อำนวยการหอสมุดและคลังความรู้มหาวิทยาลัยมหิดล นับเป็นฟันเฟืองที่สำคัญยิ่งของมหาวิทยาลัยมหิดล จากการนำทีมงานเทคโนโลยีการศึกษา กองบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล สร้างระบบ MUx (Mahidol University Extension) ซึ่งได้พัฒนาบทเรียนออนไลน์ เพื่อเปิดสอนให้กับประชาชนทั่วไปโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ตั้งแต่เมื่อช่วงปลายปีพ.ศ.2561 ที่ผ่านมา ในขณะดำรงตำแหน่งรักษาการผู้ช่วยอธิการบดีฝ่ายการศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล
หนึ่งในกรอบการดำเนินงาน (framework) ซึ่งเป็นมิติหลักของการประเมินคุณภาพตามมาตรฐาน ISO/IEC 40180:2017 คือ “Instructional Design” หรือ “Conceptional Design” ซึ่งเป็นการออกแบบสื่อบทเรียนออนไลน์ตามเป้าหมายของการเรียนรู้ที่เป็นระบบ ทั้งในด้านการวางเนื้อหา แนวทางการสอน ด้านเทคนิค และการมีปฏิสัมพันธ์ ด้วยระบบการจัดบทเรียนออนไลน์ที่ได้มาตรฐานสากลนี้ ประกอบกับองค์ความรู้จากทีมผู้สอนที่มีคุณภาพ และการตอบรับที่ดีจากประชาชน ซึ่งที่ผ่านมาได้ให้ความสนใจลงทะเบียนกว่า 430,000 ราย ทำให้มั่นใจได้ว่าจะสามารถขยายผลต่อยอดสู่การพัฒนาบทเรียนออนไลน์เพื่อการเรียนรู้ของประชาชนสำหรับพัฒนาตนเองอย่างยั่งยืนต่อไปได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด
ที่ผ่านมา มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ทุ่มเทจัดสรรทุนสำหรับคณาจารย์และบุคลากรของมหาวิทยาลัยมหิดล เพื่อพัฒนาบทเรียนออนไลน์ให้มีความทันสมัยในหลากหลายวิชา โดยกำหนดให้ผู้สอนเข้ารับการอบรม “หลักสูตรการออกแบบการเรียนการสอนสำหรับบทเรียนออนไลน์” (Instructional Design for Online Learning) ก่อนเปิดสอนบทเรียนออนไลน์ใน MUx ซึ่งนำทีมจัดอบรมโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นพพล เผ่าสวัสดิ์ โดยมีไฮไลท์ที่การขมวดรวมทฤษฎีเพื่อประยุกต์ใช้ในการออกแบบและพัฒนาบทเรียนออนไลน์ได้อย่างกระชับ ครอบคลุม และใช้ได้จริง โดยมีตัวอย่างกรณีศึกษา (case study) และเครื่องมือต้นแบบ (template) ซึ่งผู้เรียนสามารถนำไปใช้ได้ทันที ตาม framework ของ ISO/IEC 40180:2017 ซึ่งมีการแสดงผลสะท้อนกลับ (feedback) ที่ผู้เรียนสามารถใช้แบบทดสอบความรู้ในการเรียนรู้ไปด้วย โดยปัจจุบันได้ถอดบทเรียนเปิดให้ประชาชนผู้สนใจทั่วไปได้ลงทะเบียนเข้าอบรมออนไลน์ในระบบ MUx ของมหาวิทยาลัยมหิดลเพื่อเป็นประโยชน์ในวงกว้างต่อไป โดยได้รับความนิยมติดอันดับ Top10 ของ MUx อีกด้วย
นอกจากนี้ ในโลกยุคดิจิทัล ลำพังความรู้เรื่องเทคโนโลยีแต่เพียงอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอ แต่จำเป็นต้องมีความรู้ด้านการประกอบการ (Entrepreneurial Study) ร่วมด้วย ซึ่งสอดคล้องกับวิสัยทัศน์ของการก้าวสู่ 1 ใน 100 มหาวิทยาลัยอันดับโลกของมหาวิทยาลัยมหิดล และทั่วโลก รวมทั้งนโยบาย Thailand 4.0 โดยได้รับการบรรจุอยู่ในรายวิชาออนไลน์ล่าสุดที่ชื่อว่า “หลักสูตรพื้นฐานประกอบการยุค 4.0” นำการสอนโดย อาจารย์ ดร.พรพิรัตน์ คันธธาศิริ ซึ่งเป็นอาจารย์ประจำหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาการประกอบการเชิงนิเวศวัฒนธรรม โครงการจัดตั้งวิทยาเขตนครสวรรค์ มหาวิทยาลัยมหิดล ที่เปิดให้บุคคลทั่วไปได้ลงทะเบียนอบรมออนไลน์ ซึ่งที่ผ่านมาพบว่า มีบางองค์กรทั้งภาครัฐ และเอกชนกำหนดให้เป็นวิชาเพื่อการพัฒนาบุคลากร และประกอบการพิจารณาปรับฐานเงินเดือน
อาจารย์ ดร.พรพิรัตน์ คันธธาศิริ อธิบายว่า หลายคนคุ้นชินกับคำว่า “บริหารธุรกิจ” ซึ่งคนส่วนใหญ่มองภาพในเชิงธุรกิจอย่างเดียว แต่คำว่า “การประกอบการ” นั้นจะหมายรวมถึงการประกอบกิจการทั้งหมด ซึ่งแม้ไม่ได้เป็นเจ้าของกิจการ หรือผู้ประกอบการ หากทำด้วย “จิตสำนึกแห่งการเป็นผู้ประกอบการ” จะสามารถมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการองค์กรได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน รวมทั้งสามารถจัดการกับความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นต่อไปได้อีกด้วย โดย “หลักสูตรพื้นฐานประกอบการยุค 4.0” จะเป็นบทเรียนที่ว่าด้วยองค์ความรู้ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องและจำเป็นต่อการทำให้ธุรกิจ และการประกอบการดำรงอยู่ได้อย่างยั่งยืน
สำหรับหลักสูตรซึ่งได้รับความนิยมจากประชาชนจนติดอันดับ Top10 ของ MUx อย่างต่อเนื่อง ได้แก่ “หลักสูตรพื้นฐานของประสาทวิทยาศาสตร์” เป็นรายวิชาความรู้พื้นฐานวิทยาศาสตร์เพื่อความรู้ความเข้าใจถึงการทำงานของสมอง รวมทั้งสารสื่อประสาทต่างๆ ในสมองของมนุษย์ นำการสอนโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.กิตติคุณ วิวัฒน์ภิญโญ อาจารย์ประจำศูนย์วิจัยประสาทวิทยาศาสตร์ สถาบันชีววิทยาศาสตร์โมเลกุล มหาวิทยาลัยมหิดล
ความผิดปกติของร่างกายบางอย่างสามารถอธิบายได้ง่ายๆ ด้วยความรู้พื้นฐานของประสาทวิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นอาการนอนไม่หลับ ซึ่งบ่อยครั้งพบสาเหตุสำคัญจากการนอนไม่ปิดไฟ ที่อาจไปชะลอกระบวนการหลับได้ หรืออาการ Heatstroke ซึ่งเกิดจากการต้องสูญเสียเหงื่อเป็นจำนวนมากเมื่อเวลาร้อน จนสมองไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิร่างกายได้ และกรณีของผู้ติดยาเสพติด ซึ่งไม่สามารถหยุดยาได้ในทันที เนื่องจากกลไกที่เกิดขึ้นในสมอง เป็นต้น
และยิ่งในช่วงวิกฤติ COVID-19 ที่ทุกคนต้องปฏิบัติตามมาตรการรักษาระยะห่าง และหลายคนต้องเผชิญกับความเครียดอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ มหาวิทยาลัยมหิดล โดย คณะพยาบาลศาสตร์ จึงได้เปิดหลักสูตรออนไลน์ “การพัฒนาตนตามหลักพระพุทธศาสนา” ขึ้นเพื่อเป็นที่พึ่งสำหรับประชาชนให้สามารถผ่านพ้นวิกฤตินี้ไปด้วยจิตใจที่เข้มแข็ง และในขณะเดียวกันได้มีการพัฒนาตัวเองอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สามารถดูแลตนเอง และผู้ที่อยู่รอบข้างได้อย่างยั่งยืน
ผู้ช่วยศาสตราจารย์กลิ่นชบา สุวรรณรงค์ อาจารย์ประจำภาควิชาการพยาบาลสุขภาพจิตและการพยาบาลจิตเวชศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล หนึ่งในทีมผู้สอนหลักสูตรออนไลน์ “การพัฒนาตนตามหลักพระพุทธศาสนา” ซึ่งเป็นหนึ่งในรายวิชาที่ติดอันดับ Top10 ของ MUx อยู่ในปัจจุบัน ได้กล่าวแนะนำถึงหลักธรรมพุทธธรรม ซึ่งเป็นหัวข้อที่ตนรับผิดชอบสอนในหลักสูตรดังกล่าวให้เข้าใจง่ายว่า คือ “การทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้บริสุทธิ์” ด้วยการหมั่นให้ทาน รักษาศีล เจริญภาวนา ให้อภัย ปฏิบัติดี มอบสิ่งดีๆ แก่ผู้อื่น และที่สำคัญให้ “มีสติ” กับ “ทุกสิ่งที่ทำ” และ “ทุกคำที่พูด” โดยรายวิชาฯ ได้เปิดกว้างให้ประชาชนจากทุกศาสนาสามารถสมัครลงทะเบียนเพื่ออบรมออนไลน์ศึกษาหลักของพระพุทธศาสนา ไปประยุกต์ใช้เป็นหลักธรรมนำชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มนักศึกษาพยาบาล ซึ่งจำเป็นต้องมีพื้นฐานในการรู้จักและเข้าใจชีวิต เพื่อที่จะเข้าใจและช่วยเหลือผู้อื่นด้วยความเอื้ออาทรต่อไป
ซึ่งที่ผ่านมา มหาวิทยาลัยมหิดลได้เปิดกว่า 100 หลักสูตรให้ประชาชนผู้สนใจทั่วไปได้เลือกลงทะเบียนเรียนออนไลน์ พร้อมรับประกาศนียบัตรเมื่อผ่านการอบรมตามเกณฑ์วัดผลที่กำหนดของแต่ละหลักสูตร สมัครและเข้าอบรมออนไลน์ได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายที่ mux.mahidol.ac.th
