วันวาเลนไทน์ หรือ Valentine’s Day เป็นวันที่ผู้คนจะรำลึกถึงนักบุญผู้อุทิศตนให้ความรัก เฉลิมฉลองเพื่อแสดงถึงความรักที่มีระหว่างกัน
เช่นเดียวกับในประเทศไทยที่พบว่าวันวาเลนไทน์เป็นวันที่แสดงความรัก ให้สิ่งของ ทั้งดอกกุหลาบ ดอกไม้ ช็อกโกแลต มีค่านิยมที่ว่า “ยอมเสียตัวดีกว่า…กลัวเสียแฟน”
ประเทศไทยมีการสอนเพศศึกษาแบบเก่า โบราณ มีวิธีคิดแบบอนุรักษ์นิยม สอนเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย
การคุมกำเนิดเป็นวิธีการใช้ในการป้องกันการตั้งครรภ์ถูกมองว่าเป็นการชี้โพรงให้กระรอก การสอนเรื่องดังกล่าวเป็นสิ่งที่น่าอับอาย สกปรก ไม่มีการพูดคุยและอธิบายจากครูผู้สอนเพราะคิดว่าเมื่อโตไปจะสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง เนื้อหาติดอยู่กับวิชาสุขศึกษา ที่สอนเหมือนเดิมทุกปี น่าเบื่อหน่าย ไม่ทันปัญหา/ประเด็นที่เด็กสนใจ เด็กส่วนใหญ่เรียนรู้เพศศึกษาจากเพื่อน Social media ละคร เด็กได้รับการกระตุ้น ขาดการยั้งคิด ทักษะชีวิตอ่อนแอ ปฏิเสธไม่เป็น ท้ายสุดนำมาสู่ปัญหาใหญ่คือท้องก่อนวัยเรียน
นอกจากนี้ ในปี พ.ศ.2560 พบว่ามีจำนวนแม่วัยใส 84,578 คน คิดเป็นร้อยละ 12.9 ของจำนวนหญิงคลอดทั้งหมด (กรมอนามัย สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์, 2560)
นโยบายรัฐแต่ละรัฐบาลที่ผ่านมาเล็งเห็นความสำคัญของปัญหานี้มาโดยตลอด แต่ไม่สามารถแก้ปัญหานี้ได้เนื่องจากขาดการบูรณาการระหว่างหน่วยงาน ต่างฝ่ายต่างทำ และขาดความต่อเนื่อง
ศ.ดร.สมพงษ์ จิตระดับ ผู้อำนวยการศูนย์วิชาการและเครือข่ายวิชาการด้านเด็ก เยาวชน และครอบครัว คณะครุศาสตร์ จุฬาฯ ได้ค้นพบการแก้ปัญหานี้ อัตราแม่วัยใสเกือบเป็นศูนย์ได้ในหลายพื้นที่
ดังเช่น 1) ละทายโมเดล จังหวัดศรีสะเกษ เป็นวงจรการทำงานบูรณาการคุ้มครองเด็กขนาดเล็ก “6 ห่วง 3 ปราการ” 6 ห่วง ประกอบด้วย เครือข่ายชุมชน โรงเรียน องค์การบริหารส่วนตำบล โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล โรงพยาบาลประจำอำเภอ และเครือข่ายเด็กและเยาวชนที่เข้มเข็ง และปราการ 3 ด่าน ได้แก่
ระยะสร้างภูมิคุ้มกัน ผู้ปกครองสามารถสื่อสารให้คำปรึกษาอย่างสร้างสรรค์ตามหลักจิตวิทยา ลดช่องว่างระว่างวัย ระยะแก้ไข เป็นระยะที่ต้องประสานทุกกลุ่มของเครือข่ายเพื่อแก้ไขปัญหา ให้ความรู้ด้านการดูแลตัวเองเมื่อตั้งครรภ์ ด้านการหารายได้ แนวทางการใช้ชีวิตในอนาคต ระยะฟื้นฟู เป็นระยะการเยียวยาเด็กหลังจากคลอดแล้ว นำเด็กและเยาวชนกลับเข้าสู่ระบบ ให้ความรู้ สร้างอาชีพ ป้องกันการท้องซ้ำ
2) กลุ่ม Small Smile เครือข่ายเคียงริมโขง จังหวัดเชียงราย มีวิทยากรที่สอนเพศศึกษาแนวใหม่ สามารถแบ่งปันและเรียนรู้เรื่องของการมีเพศสัมพันธ์อย่างปลอดภัยและสะดวกใจ และวิธีการสอนแบบเพื่อนช่วยเพื่อน สร้างความเข้าใจผ่านกิจกรรมการอบรมในโรงเรียน กิจกรรมเดินสายพบปะพูดคุย โดยรุ่นพี่เยาวชนหนึ่งคนจะแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับน้องเยาวชนในประเด็นทางเพศ
3) โรงเรียนเทศบาลวังน้ำเย็น จังหวัดสระแก้ว กลุ่มวิชาชีพพยาบาล ครูในโรงเรียน สภาเด็กและเยาวชน สร้างแกนนำฝึกอบรมประกบเด็กกลุ่มเสี่ยง พูดคุยปรึกษาหารือ และติดตั้งตู้ถุงยางอนามัยในโรงเรียน
ค่านิยมวันวาเลนไทน์ บิดเบี้ยว กลไกรัฐไม่เข้าใจปัญหาที่แท้จริง การเรียนการสอนคร่ำครึ สื่อกระตุ้นเข้าถึงง่าย เด็กและเยาวชนไม่มีที่พึ่ง ทดลองปฏิบัติด้วยตนเอง ประเทศไทยจึงมีปัญหาแม่วัยใสไม่รู้จบ
** อ่านต้นฉบับเต็มได้ที่ หนังสือพิมพ์สยามรัฐ
